Του Nαουσαίου Δρ. πυρηνικού φυσικού Παντελή Οικονόμου: ' Η ειδική σχέση ΗΠΑ- Ισραήλ – μια συζήτηση ταμπού'

Σύμφωνα με τον Economist, το Ισραήλ υπήρξε το 2022 η 4η πιο επιτυχημένη οικονομία μεταξύ των ανεπτυγμένων χωρών. Το ΑΕΠ του εκτιμήθηκε το 2023 από το ΔΝΤ σε 564 δισ. δολάρια και το κατά κεφαλήν ΑΕΠ σε 58 χιλ. δολάρια. Το 13ο υψηλότερο στον κόσμο. Παράλληλα, το Ισραήλ λαμβάνει την μεγαλύτερη οικονομική και στρατιωτική βοήθεια από τις ΗΠΑ. Από της ιδρύσεως του το 1948 μέχρι σήμερα έλαβε συνολικά αμερικανική βοήθεια αξίας περίπου 300 δισεκ. δολαρίων.

Στον τομέα της πολιτικής υποστήριξης, στο σύνολο των 85 veto  που άσκησαν οι ΗΠΑ στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, τα 42 αφορούσαν προτάσεις που στρέφονταν εναντίον του Ισραήλ. Τρεις μάλιστα στόχευαν  στην κατάπαυση του πυρός στη Γάζα, την οποία επουδενί επιθυμούσε το Ισραήλ. Την ίδια περίοδο το Ισραήλ παραβίασε συνολικά 28 δεσμευτικές αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας που άμεσα το αφορούσαν.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι για το Ισραήλ η περιγραφείσα οικονομική, στρατιωτική και πολιτική υποστήριξη από τις ΗΠΑ έχει ζωτική σημασία. Η εθνική ασφάλεια της μικρής  αυτής χώρας των περίπου 9,2 εκατομμυρίων κατοίκων, εκ των οποίων τα 7 εκατομμύρια είναι Εβραίοι που περιβάλλονται από μερικές εκατοντάδες εκατομμύρια μουσουλμάνους, εξαρτάται άμεσα από την στρατιωτική της ισχύ και την αμερικανική υποστήριξη.

Η στρατηγική αυτή σχέση θα πρέπει βέβαια να εξυπηρετεί αναλογικά και τα εθνικά συμφέροντα των ΗΠΑ. Οι συμμαχίες, όταν δεν είναι προϊόν εξαναγκασμού, στοχεύουν πάντοτε σε αμοιβαίο στρατηγικό όφελος.

Το ερώτημα που απασχολεί σήμερα, κυρίως σιωπηρά, έγκυρους πολιτικούς αναλυτές, είναι κατά πόσον η ειδική σχέση ΗΠΑ-Ισραήλ έχει θετικό πρόσημο  και για τις ΗΠΑ. Στη παγκόσμια γεωπολιτική σκηνή που άλλαξε σχεδόν ριζικά μετά το τέλος του ψυχρού πολέμου, δεν είναι διακριτό το στρατηγικό συμφέρον των ΗΠΑ που υπαγορεύει την σχεδόν άνευ όρων υποστήριξη του Ισραήλ.

Είναι άραγε προς το συμφέρον των ΗΠΑ να καλλιεργούν, με την μεροληπτική στάση τους υπέρ του Ισραήλ, την εχθρότητα των  πλούσιων σε πετρέλαια και μεγάλων σε έκταση και πληθυσμό χωρών της ευρύτερης Μέσης Ανατολής;

Είναι δυνατόν οι ΗΠΑ να θεωρούν αμελητέο τον έκδηλο αντιαμερικανισμό που  αναπτύσσεται καθημερινά όχι μόνον σε χώρες ιστορικά αντίπαλές τους αλλά και στους πληθυσμούς διαχρονικά φίλιων και συμμαχικών χωρών;

Ποιοι είναι οι κρυφοί στρατηγικοί στόχοι της παγκόσμιας υπερδύναμης που αιτιολογούν απώλεια του διπλωματικού της κεφαλαίου;

Οι εξελίξεις στην Ουκρανία και στη λωρίδα της Γάζας, η αυξανόμενη ανησυχία στη νότια και ανατολική Ασία,  η σταθερά ανερχόμενη Κίνα, και η μάλλον ζοφερή προοπτική της Ευρώπης, δεν βοηθούν στο να δοθεί ορθολογιστική απάντηση στα παραπάνω ερωτήματα.

Υπάρχει μήπως κάποια ιστορικά άγνωστη ενοχή των ΗΠΑ απέναντι στο Ισραήλ η οποία τις αναγκάζει  να εφαρμόζουν δύο μέτρα και σταθμά στην Μέση Ανατολή; Τουναντίον.

Αν πράγματι η υποστήριξη των ΗΠΑ προς το Ισραήλ δεν υπαγορεύεται από  την απόκτηση αμερικανικών στρατηγικών πλεονεκτημάτων, ούτε εκπληρώνει κάποιο αμερικανικό ηθικό χρέος προς το Ισραήλ, τότε ποια μπορεί είναι η εξήγηση της συγκεκριμένης σχέσης τους;

Κατά την γνώμη έγκυρων αναλυτών, συμπεριλαμβανομένων και γνωστών Αμερικανών πανεπιστημιακών, η απάντηση είναι  πολύ απλή: Τα  λόμπι. Δηλαδή, οι ομάδες συμφερόντων, ή μάλλον πίεσης, που επηρεάζουν όργανα της αμερικανικής νομοθετικής και  εκτελεστικής εξουσίας.

Η ύπαρξη των λόμπι στις ΗΠΑ και η προσπάθειά τους να επηρεάζουν την αμερικανική πολιτική δεν είναι παράνομη. Το πολιτικό σύστημα των ΗΠΑ επιτρέπει σε  ομάδες ειδικών συμφερόντων – αγροτών, εργατών, συνταξιούχων, αλλά και οικονομικών, βιομηχανικών και ξένων εθνικών συμφερόντων –  να επηρεάζουν με πολλούς τρόπους τη χάραξη της  αμερικανικής πολιτικής. Οι συνηθέστεροι και πλέον αποτελεσματικοί είναι  να συνεισφέρουν οικονομικά στις προεκλογικές εκστρατείες πολιτικών και να συμβάλλουν στη διαμόρφωση της κοινής γνώμης μέσω των ΜΜΕ, όπως επίσης να ιδρύουν δεξαμενές σκέψεις και να ενισχύουν τους προϋπολογισμούς μεγάλων πανεπιστημίων και ιδρυμάτων ευρύτερου  κύρους και επιρροής.

Η δράση των αμερικανικών λόμπι δεν μπορεί να θεωρηθεί πράξη συνωμοσίας. Προστατεύεται από την Πρώτη Τροπολογία του αμερικανικού Συντάγματος,  ως μορφή ελευθερίας του λόγου. Στις δραστηριότητες των λόμπι μπορούν βέβαια να επιβληθούν περιορισμοί για πρόληψη της διαφθοράς και διατήρηση της ακεραιότητας της πολιτικής διαδικασίας, όμως μόνον όταν υπάρξουν τεκμήρια χρηματισμού έναντι παράνομων ανταλλαγμάτων. Η οικονομική ενίσχυση, σε μορφή δωρεάς, του προεκλογικού αγώνα  νομοθετών του Κογκρέσου και πολιτικών της εκτελεστικής εξουσίας (κυβέρνησης),  είναι από μόνη της θεμιτή και νόμιμη.

Σε αυτό το πλαίσιο θεωρείται επίτευγμα-κλειδί των ισραηλινών λόμπι το ό,τι κατάφεραν να πείσουν τους Αμερικανούς πως τα συμφέροντα των ΗΠΑ και του Ισραήλ κατά βάθος ταυτίζονται. Το ισχυρό τους όπλο είναι η κατηγορία  για αντισημιτισμό. Η αντίθεση σε οποιαδήποτε ενέργεια ή θέση της εκάστοτε ισραηλινής κυβέρνησης, καταγγέλλεται δημόσια ως αντισημιτισμός. Ακόμη και η συζήτηση γύρω από τα ισραηλινά λόμπι στις ΗΠΑ είναι ένδειξη αντισημιτισμού. Ανεξάρτητα βέβαια από το ό,τι τα ίδια τα λόμπι καυχιόνται για την δράση και τις επιτυχίες τους στον επηρεασμό της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής.

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο έχει τελικά επιτευχθεί μια υποτέλεια της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής στα ισραηλινά εθνικά συμφέροντα ή οποία, έμμεσα αλλά και άμεσα, προεκτείνεται στην υπόλοιπη Αμερικανική Δύση. Είναι χαρακτηριστική η έλλειψη αντικειμενικότητας στη σχετική πληροφόρηση της κοινής γνώμης που επιδεικνύεται αδίστακτα από κυρίαρχα ΜΜΕ σε ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες. Αυτό το θλιβερό φαινόμενο χειραγώγησης της πληροφόρησης  δυστυχώς μεγαλουργεί και στην Ελλάδα.  Βεβαίως, σε κάποιες χώρες, όπως στην Γερμανία και λιγότερο στην Αυστρία, το φαινόμενο είναι κορυφαίο. Εκεί αποκαλύπτει τη σκληρή ομηρία τους στην ιστορική ενοχή της ναζιστικής φρικαλεότητας. Τη γενοκτονία των Εβραίων.

Τελικά φρονώ πως, όταν για οποιονδήποτε λόγο η αλήθεια φιμώνεται το τίμημα θα είναι κάποτε βαρύ, πρωτίστως για τους δράστες αλλά δυστυχώς και για όσους ενώ μπορούν δεν αντιστέκονται στην ύβρη.

(*) Ο Δρ. Παντελής Οικονόμου είναι πυρηνικός φυσικός, πρώην επιθεωρητής του Διεθνούς Οργανισμού Πυρηνικής Ενέργειας (ΙΑΕΑ), επιστημονικός συνεργάτης του ΕΛΙΑΜΕΠ και συγγραφέας του επίκαιρου βιβλίου «Το Τελευταίο Λάθος»