ΕΟΣ ΝΑΟΥΣΑΣ-90 ΧΡΟΝΙΑ Λίγα λόγια για την ιστορία του πρώτου Συλλόγου της Νάουσας

Πέμπτη 29 Δεκεμβρίου 2022 18:48
ΕΟΣ  ΝΑΟΥΣΑΣ-90 ΧΡΟΝΙΑ Λίγα λόγια για την ιστορία  του πρώτου Συλλόγου  της Νάουσας

Του κ. Αναστ. Καραμπατζού, Δικηγόρου-πρώην Δημάρχου Νάουσας. Δημοσιεύθηκε στις 24/12 στη Φωνή Ναούσης

Ο «ΕΟΣ ΝΑΟΥΣΑΣ», ο μακροβιότερος σύλλογος της Νάουσας, συμπληρώνει φέτος 90 χρόνια ζωής. Με αφορμή αυτό το γεγονός, αξίζει νομίζω να πούμε δύο λόγια γι’ αυτόν τον πρώτο και πρωτοπόρο Σύλλογο της πόλης μας. Ήταν το μακρινό 1932 όταν η τοπική ιστορία της Νάουσας σημαδεύονταν από κάτι διαφορετικό. Ευτυχώς αυτή τη φορά όχι καταστροφικό, όπως συνέβαινε συνήθως εκείνες τις δεκαετίες. Εφτά νοματαίοι, όπως χαρακτηριστικά καταγράφει ο φίλος Τάκης Μπάϊτσης στο ιστορικό του βιβλίο: «ΕΟΣ ΝΑΟΥΣΑΣ 1932-2002, Εβδομήντα χρόνια αγώνα και πρωτιάς-2002», «….μαζεύτηκαν στο σπίτι του Φίλιππα Οικονόμου και συνέταξαν το πρώτο Καταστατικό του συνδέσμου».

Ανάμεσα στα ιδρυτικά μέλη, ήταν και οι εξής εννιά που αποτελούσαν και το πρώτο Διοικητικό Συμβούλιο του Συλλόγου: Φίλιππος Οικονόμου (Πρόεδρος), Χρηστίδης Βασίλης (Γ.Γραμματέας), Κούλης Σταύρος (Ταμίας), Πλιατσιούκας Γεώργιος (σύμβουλος), Σαμαράς Αναστάσιος, Λούσης Φίλιππος, Δούδος Αλκιβιάδης, Χρηστίδης Κων/νος και Χρηστίδης Αντώνιος (μέλη). Το σήμα του Συνδέσμου ο αετός με τη σκαπάνη…..». Η επωνυμία του «Ελληνικός Ορειβατικός Σύνδεσμος Νάουσας» και σε συντομογραφία «ΕΟΣ ΝΑΟΥΣΑΣ». Ήταν το πρώτο σωματείο-σύλλογος που ιδρύονταν στη Νάουσα!

Γι’ αυτό λέω ότι ο ΕΟΣ ήταν πρωτοπόρος σε πολλά πράγματα. Ένας Σύλλογος ο οποίος έμελλε να διαδραματίσει πάρα πολύ σημαντικό ρόλο στα κοινωνικά και αθλητικά τεκταινόμενα της Νάουσας και με μια διαρκή παρουσία στις δεκαετίες που πέρασαν, φτάνει αισίως μέχρι τις μέρες μας καταγράφοντας εκατοντάδες διακρίσεις που μας κάνουν όλους τους Ναουσαίους ιδιαίτερα περήφανους. Δεν είναι τυχαίο, ότι εδώ και 30 περίπου χρόνια παραμένει σταθερά πρώτος και πολυνίκης Σύλλογος στα χειμερινά αθλήματα στην Ελλάδα, δοξάζοντας τη Νάουσα εντός της χώρας, στα Βαλκάνια και στην Ευρώπη. Ακόμη πιο ιδιαίτερη τιμή για τη Νάουσα, αποτελούν οι συνεχόμενες συμμετοχές του ΕΟΣ στις Χειμερινές Ολυμπιάδες με πολλαπλές μάλιστα συμμετοχές των αθλητών μας οι οποίοι ηγούνται των Εθνικών μας αποστολών, εισερχόμενοι στα γήπεδα πάντα ως σημαιοφόροι.

Οι δράσεις του ΕΟΣ κάθε χρόνο ήταν και παραμένουν πολυδιάστατες. Διοργάνωση και συμμετοχή σε όλους τους αγώνες Χιονοδρομίας (σκι) και σε όλα τα χειμερινά αθλήματα, πολυμελών ορεινών αναβάσεων στο Βέρμιο και σε άλλα βουνά της χώρας αλλά και στο εξωτερικό. Εκδρομές, περιηγήσεις, εθελοντική διάνοιξη μονοπατιών, χοροεσπερίδες, εκδόσεις εντύπων, οργάνωση καταφυγίων κ.α. ήταν από τις πρώτες δραστηριότητες του Συλλόγου και έτσι συνεχίζουν μέχρι σήμερα. Το 1937, όταν ο ΕΟΣ είχε μόλις πέντε χρόνια λειτουργίας - με τη βοήθεια και του τότε δημάρχου Νάουσας Φιλώτα Κόκκινου που είχε άριστες διασυνδέσεις στην Αθήνα- κατάφερε και διοργάνωσε στο Σέλι του πρώτους «Πανελλήνιους Χιονοδρομικούς Αγώνες», στους οποίους μάλιστα είχε λάβει μέρος και ο διάδοχος του βασιλικού θρόνου Παύλος, κάνοντας έτσι το βουνό μας γνωστό σε όλο τον κόσμο. Από τότε ο ΕΟΣ πρωτοπόρος. Το πρώτο «Καταφύγιο» στα «Πέντε πηγάδια».

Το 1938, ήταν μια ακόμη σημαντική χρονιά για τον ΕΟΣ. Η δραστήρια διοίκησή του έστρεψε το ενδιαφέρον της για ίδρυση ενός «Καταφυγίου» στην περιοχή των Πηγαδιών. Ως καταλληλότερη τοποθεσία επιλέχθηκαν τα «Πέντε Πηγάδια» και συγκεκριμένα εκεί που βρίσκεται η χαμηλότερη πηγή αυτών (γι’ αυτούς που γνωρίζουν καλά εκείνα τα μέρη, είναι λίγο πιο πάνω από το λιβάδι «Καραθόδωρου» -περιοχή που ονομάζεται «Ορματζίκ»). Για το καταφύγιο αυτό, λεπτομέρειες διαβάζουμε στο ίδιο βιβλίο του Τάκη Μπάϊτση: «…Ο θεμέλιος λίθος μπήκε στις 19 Ιουνίου του 1938 και την εργολαβία ανέλαβε ο Θανάσης Παπαδόπουλος. Το καταφύγιο τελείωσε μόλις σε ένα μήνα, χάριν και στις δωρεές πολλών Ναουσαίων. Ήταν αρκετά σύγχρονο για την εποχή του διώροφο (βλ. φωτ.) με έκταση 140 τ.μ. με τζάκια κλπ…. χτισμένο στα 1.650μ. …Δυστυχώς όμως το κατέστρεψαν οι Γερμανοί για να μην αποτελέσει κατάλυμα των ανταρτών….». Ίσα λοιπόν που πρόλαβε το κτήριο να σταθεί όρθιο για 5-6 χρόνια, γιατί κάπου το 1943-44 στη Γερμανική κατοχή την εποχή που οι Γερμανοί φασίστες έσφαζαν και αφάνιζαν οικογένειες σε Κουτσούφλιανη, Κατράνιτσα, Μεσόβουνο κλπ. το κατέστρεψαν κι αυτό το όμορφο ορεινό κατάλυμα. Σήμερα, για τους οδοιπόρους του Βερμίου, είναι ορατά μόνο κάποια απομεινάρια του παλιού αυτού Καταφυγίου (σωρός από άσπρες πέτρες) κοντά στον δρόμο που οδηγεί από το «Μπαλκόνι» προς «Μακροπάδι» δίπλα στις ποτίστρες των ζώων.

Το έτος 2000 όπως είναι γνωστό, σε «αντικατάσταση» εκείνου του παλιού καταφυγίου, κατασκευάσθηκε ένα άλλο πιο ψηλά στα «Πέντε Πηγάδια», ακριβώς επάνω στον δρόμο προς το «Τσανακτσή». Επί τη ευκαιρία πάντως θα πρότεινα - στα πλαίσια ανάδειξης και διαφύλαξης της πλούσιας ιστορίας του βουνού μας - μια ομάδα εθελοντών πεζοπόρων φίλων του βουνού, υπό την αιγίδα του ΕΟΣ αλλά και του Δήμου μας, να προσπαθήσουμε να αναστυλώσουμε έστω και μερικώς ένα χαμηλό «περίγραμμα» του παλιού καταφυγίου ώστε κάπου να φαίνεται «οριοθετημένο». Το οφείλουμε νομίζω στη μνήμη όλων εκείνων των ορειβατών που πρωτοπόρησαν, υπό συνθήκες μάλιστα πολύ πιο δύσκολες με πρωτόγονα μέσα, χωρίς δρόμους, μηχανήματα κλπ. Το «Καταφύγιο» στο Σέλι. Το έτος 1954, επειδή γινόταν πολύ συχνά αγώνες στο Σέλι και οι συνθήκες διαβίωσης των αθλητών ήταν δύσκολες, μετά από εισήγηση του τότε Προέδρου του Δ.Σ. Αντώνη Παπαδόπουλου, ο ΕΟΣ αποφάσισε στις 11-12-1954 να αγοράσει ένα παλιό σπίτι με18.000 δρχ. το οποίο ανακαινίστηκε με οικονομικές προσφορές και εθελοντική εργασία πολλών Ναουσαίων, αλλά και τη βοήθεια του δημάρχου Φ. Κόκκινου.

Τα εγκαίνια του ξενώνα έγιναν στις 6-11-1960. Την ίδια περίοδο ηλεκτροδοτήθηκε το Σέλι και τοποθετήθηκε αναβατήρας μήκους 750μ. με το Χιονοδρομικό να παίρνει μεγάλη αίγλη και να διοργανώνει ετησίως πολλούς αγώνες, κάτι που ίσχυσε μέχρι και το 1968. Όπως θα αναφερθώ παρακάτω, από το 1968 και μετά, ξεκίνησε μια νέα πορεία για τον ΕΟΣ στρέφοντας το ενδιαφέρον του προς την περιοχή των «Πηγαδιών». Σιγά –σιγά λοιπόν, η Νάουσα η οποία ουσιαστικά έστησε το Χιονοδρομικό Κέντρο Σελίου με πρωτεργάτη τον ΕΟΣ, εγκατέλειπε όλα τα εκεί «δικαιώματά» της κάτι που εκμεταλλεύθηκε πλήρως η Βέροια, βρίσκοντας τα πάντα σχεδόν έτοιμα. Προσωπικά, το θεωρώ ως ένα από τα μεγάλα μας …«τοπικά ατοπήματα», ενώ θα μπορούσαμε ως πόλη να πατάμε γερά και με τα δύο «πόδια» και στα δύο Χιονοδρομικά μας. Τα οποία εκ συμπτώσεως (!) απέχουν ακριβώς την ίδια απόσταση (μόλις 17 χιλ.) από τη Νάουσα. Ατυχώς λοιπόν, αφέθηκε σε άλλους επιτήδειους τελείως ελεύθερο το πεδίο στο Σέλι. Ταυτόχρονα δε, εγκαταλείφθηκε και κατέρρευσε τελείως το εκεί παλιό «καταφύγιο» του ΕΟΣ, με συνέπεια να κινδυνεύει σήμερα με καταπάτηση ακόμη και το οικόπεδο! Θα πρότεινα συνεπώς στον ΕΟΣ και τον Δήμο μας, να αντιμετωπίσουν πολύ σοβαρά το θέμα αυτό και σιγά –σιγά να ξεκινήσει μια προσπάθεια για την ανέγερση του εκεί κτίσματος. Οι μελέτες είμαι σίγουρος ότι μπορούν να γίνουν δωρεάν από Ναουσαίους μηχανικούς. Όπως και η κατασκευή ενός σύγχρονου «Καταφυγίου», μπορεί να ξεκινήσει με χορηγίες ή ακόμη και να ενταχθεί σε κάποιο «πρόγραμμα». Πάντως, καλό είναι να μην απεμπολήσουμε και αυτό το «δικαίωμα» της Νάουσας. Η στροφή στα «Τρία Πηγάδια». (Τα στοιχεία που παραθέτω, είναι και πάλι από το εξαιρετικό βιβλίο του Τ. Μπάϊτση-σελ. 65).

Στο τέλος της δεκαετίας του ’50 παρατηρήθηκε σημαντική μείωση του χιονιού στο Σέλι. Μπροστά σ’αυτά τα δεδομένα, ο ΕΟΣ Νάουσας σε γενική του συνέλευση αποφάσισε την επισταμένη έρευνα της περιοχής των Τριών Πηγαδιών. Πράγματι λοιπόν, αφού έγιναν οι σχετικές έρευνες τα προηγούμενα χρόνια, αποδείχθηκε ότι τα χιόνια στα Πηγάδια ήταν πολύ περισσότερα από του Σελίου. Ο Τ. Μπάϊτσης αναφέρει συγκεκριμένα: «Το 1968 υπό την προεδρία του Φιλ. Οικονόμου και με τη συμβολή του διευθυντή της εφημερίδας «ΦΩΝΗ της ΝΑΟΥΣΗΣ» Πέτρου Δεινόπουλου, η ιδέα άρχισε να παίρνει σάρκα και οστά. Με την τεχνική προσφορά του διαμένοντα στη Θεσ/νίκη συμπολίτη μας Νίκου Σιπητάνου, συντάχθηκε αρχιτεκτονική μελέτη για την κατασκευή του μεγάλου καταφυγίου στα Τρία Πηγάδια.

Η μελέτη στη συνέχεια εγκρίθηκε από την Γ.Γ. Αθλητισμού. Το 1969, αντικαταστάθηκαν από την Γ.Γ. Αθλητισμού ο Πρόεδρος του συλλόγου Φίλιππος Οικονόμου και δύο μέλη της διοίκησης, οι Σταύρος Μίντσης και Γιώργος Στανίσης. Πρόεδρος ορίστηκε ο Μανώλης Βαλσαμίδης. Στις 8 Απριλίου 1970 έγινε κοινή σύσκεψη μελών της δημοτικής αρχής και του ΕΟΣ στο δημαρχείο και αποφασίστηκε η δημιουργία χιονοδρομικού κέντρου. Σε σύντομο διάστημα εγκρίθηκε από τη Γ.Γ. Αθλητισμού πίστωση 800.000 δρχ. για την ανέγερση του καταφυγίου. Τον Ιούλιο του 1970, Πρόεδρος του ΕΟΣ Νάουσας εκλέχθηκε ο δραστήριος και οραματιστής Μιχάλης Ξανθίδης. Πρότεινε, παράλληλα με τη συνέχιση των ενεργειών για την ανέγερση του καταφυγίου που είχε ήδη εγκριθεί από τη Γ.Γ.Α., να προχωρήσει ο σύλλογος στην κατασκευή και ενός μικρού καταφυγίου με ίδιες δαπάνες. Εκπονήθηκε αφιλοκερδώς σχέδιο από τον συμπολίτη μας μηχανικό Τάκη Μάντσιο και σε εκδρομή του συλλόγου στη θέση Αλή Χότζια, ο Πρόεδρος συγκέντρωσε από τους συμμετέχοντες 5.000 δρχ. ποσό που στάθηκε η μαγιά για την ανάπτυξη του χιονοδρομικού κέντρου. Στις 6 Σεπτεμβρίου 1970 η «Φωνή της Ναούσης» δημοσίευσε σκαρίφημα του μικρού καταφυγίου και άρχισαν οι δωρεές για την ανέγερσή του. Εργολάβος ήταν ο Λεωνίδας Αϊβαζίδης.

Στις 11 Οκτωβρίου 1970 άρχισε και η διάνοιξη της πρώτης χιονοδρομικής πίστας μήκους 2.000 μ. και πλάτους 60 μ. Με οργασμό εργασιών και προσφορά των Ναουσαίων, ολοκληρώθηκαν παράλληλα και μόλις σε οκτώ μήνες και το μικρό καταφύγιο και ο δρόμος μέχρι τα Τρία Πηγάδια…. Στις 19-4-1971 ο ΕΟΣ διοργάνωσε τους πρώτους τοπικούς αγώνες χιονοδρομίας με σκοπό την έναρξη λειτουργίας του χιονοδρομικού κέντρου…. Το 1974 τελείωσε και το μεγάλο καταφύγιο… ενώ το 1976 τοποθετήθηκε ο πρώτος συρόμενος αναβατήρας.

Στις 4-2-1977 παρελήφθη ο δεύτερος αναβατήρας, τύπου Leither Diesel» μήκους 800 μ. και ον Ιανουάριο του 1978 αγοράστηκε ο πρώτος χιονοστρωτήρας «RatraK». Το 1978 διανοίχθηκε η μεγάλη πίστα… ενώ τον Δεκέμβρη του 1984 με την παρέμβαση του συντοπίτη υπουργού Γιώργου Λιάνη, ήρθε στη Νάουσα ο υφυπουργός Αθλητισμού Γιώργος Κατσιφάρας ο οποίος ενέκρινε την εγκατάσταση διθέσιου αναβατήρα που ήταν και ο μεγαλύτερος μέχρι τότε στην Ελλάδα με μήκος 1.430 μ. και δυνατότητα ανάβασης 1.200 ατόμων την ώρα…..». Πρόκειται για τον υπάρχοντα ακόμη διθέσιο αναβατήρα, ο οποίος σε δύο χρόνια κλείνει 40 χρόνια ζωή και ίσως –λέω εγώ- να αποτελεί κι ένα πανευρωπαϊκό ρεκόρ! Αυτό λοιπόν το μοναδικό μας Χιονοδρομικό Κέντρο, τα «Τρία -Πέντε Πηγάδια» όπου προπονήθηκαν και αγωνίστηκαν χιλιάδες παιδιά του ΕΟΣ και της ευρύτερης περιοχής της Νάουσας κατακτώντας σπουδαίες διακρίσεις, πάντα μαζί και με την άοκνη δουλειά των εκάστοτε Διοικήσεων του ΕΟΣ, των Προπονητών και όλων των αφανών συνεργατών και εθελοντών, το έφτασαν σε ένα εξαιρετικό επίπεδο, το οποίο μάλιστα ονομάστηκε και ως «Κέντρο των Πρωταθλητών». Το ένιωθα ως ένα χρέος μου, επετειακά, να γράψω μερικά πράγματα από τα πολλά που αξίζουν για τον ΕΟΣ Νάουσας. Το όφειλα σε όλους τους παλιούς πρωτοπόρους Ναουσαίους που μας δίδαξαν ήθος, εντιμότητα και τι θα πει πραγματική προσφορά στα «κοινά». Κυρίως όμως, το όφειλα στον αξέχαστό μου Μιχάλη Ξανθίδη, που διετέλεσε Πρόεδρος του ΕΟΣ από το 1970 μέχρι και το 1987 και πραγματικά πρόσφερε πάρα πολλά στη Νάουσα. Οραματιστής, άξιος και πολύ δουλευτάρης, πρωτοστάτησε στην ίδρυση και το στήσιμο του Χ.Κ. στα «Τρία Πηγάδια».

Ήταν οι εποχές της χούντας και το εγχείρημα που ανελάμβανε ήταν πάρα πολύ δύσκολο. Πολλές και όμορφες αναμνήσεις διατηρώ από τον κυρ-Μιχάλη, γιατί το ανθοπωλείο του ήταν ακριβώς απέναντι από το σπίτι μου στη Χρ. Λαναρά, όταν μικρά παιδάκια (10-12 ετών) πηγαίναμε εκεί και στις διάφορες ονομαστικές γιορτές μας έδινε να πάμε στα σπίτια ανθοδέσμες, γλάστρες κλπ. όπου φυσικά, βγάζαμε και το μικρό μας χαρτζιλίκι. Ειλικρινά, δεν μπορώ να ξεχάσω τον καθημερινό αγώνα που έδινε ο κυρ-Μιχάλης και το πόσο έτρεχε με εκείνο το αυτοκίνητό του -OPEL CARAVAN- που το έλεγε «Κίτσο», ανεβοκατεβαίνοντας συνέχεα στα Πηγάδια για να επιτηρεί τις εργασίες κατασκευής του δρόμου (αρχικά) και στη συνέχεια των καταφυγίων, των πιστών κλπ.

Κλείνοντας, αξίζει να τονίσω ότι με την ολοκλήρωση του μικρού Καταφυγίου, το χάρηκε τόσο πολύ που πραγματικά πήδηξε από τη χαρά του σε μια …κόπα άμμου που υπήρχε από κάτω!

Η φωτογραφία (λίγο πιο πίσω του είναι και ο αδελφός μου ο Τάκης) που δείχνει τον πανευτυχή κυρ-Μιχάλη να κάνει άλμα στο ….κενό, ας είναι και το δικό μου μνημόσυνο χαράς και μνήμης γι’ αυτόν τον σπουδαίο Ναουσαίο και για την προσφορά του στον ΕΟΣ Νάουσας, ευχόμενος ταυτόχρονα στον ΕΟΣ να τα …χιλιάσει!