1922-2022: 100 χρόνια από την καταστροφή και τη γενοκτονία του Μικρασιατικού Ελληνισμού
Της Ναουσαίας Μίνας Σολωμίδου κατοίκου Θεσσαλονίκης
Το 1922 γράφτηκε μια από τις μελανότερες σελίδες στη μακραίωνη ιστορία του Ελληνισμού. Περίπου 1.500.000 πρόγονοι και αδέλφια μας από τη Μικρά Ασία, τον Πόντο και την Ανατολική Θράκη εκδιώχτηκαν βίαια από τις πατρογονικές τους εστίες και πήραν το δρόμο της προσφυγιάς. Δεν ξέχασαν όμως ποτέ τις αγαπημένες πατρίδες τους. Πόντος, Ιωνία, Καππαδοκία, Κωνσταντινούπολη. Σε αυτά τα μέρη έλαμψε για αιώνες και μεγαλούργησε ο Ελληνισμός!
Το Σεπτέμβριο του ΄22 οι Έλληνες της Μικράς Ασίας υπέφεραν τα πάνδεινα από τις θηριωδίες των Τούρκων του Κεμάλ, ενώ ο Μητροπολίτης Χρυσόστομος Σμύρνης βρήκε μαρτυρικό θάνατο. Άνθρωποι σφαγιάστηκαν, γυναίκες και κορίτσια ατιμάστηκαν, σπίτια και περιουσίες καταστράφηκαν και λεηλατήθηκαν. Όσοι δεν κατόρθωσαν να διαφύγουν οδηγήθηκαν στα τάγματα εργασίας (αμελέ ταμπουρού) και πέθαναν από τις κακουχίες ή φονεύτηκαν από τους Τούρκους. Με την ανταλλαγή των πληθυσμών και τη Συνθήκη της Λωζάνης (1924) οι πρόσφυγες εγκαταστάθηκαν οριστικά πια στην Ελλάδα. Η ανταλλαγή έγινε με βάση το θρήσκευμα ανάμεσα στους Ελληνορθόδοξους Χριστιανούς πολίτες της Τουρκίας και τους Μουσουλμάνους πολίτες της Ελλάδας.
Έτσι, οι πρόσφυγες της Μικράς Ασίας και του Πόντου, μετά το μεγάλο ξεριζωμό, διασκορπίστηκαν σε διάφορα μέρη της χώρας μας. Με τα λιγοστά υπάρχοντά τους και τα ιερά σκεύη και εικονίσματα, που με περισσή ευλάβεια κατάφεραν να διασώσουν, δημιουργήθηκαν από την αρχή και έστησαν τις παράγκες και τα νοικοκυριά τους σε προσφυγικούς συνοικισμούς πόλεων και σε χωριά, δίνοντάς τους τα ονόματα των χαμένων πατρίδων τους. Λαός βασανισμένος, μα δυνατός και υπερήφανος! Έφεραν τα ήθη και έθιμά τους που μεταφυτεύτηκαν εδώ μαζί με τον πολιτισμό αιώνων. Έφεραν τους χορούς και τα τραγούδια τους που έκλειναν μέσα όλους τους καημούς, τη νοσταλγία, τις πίκρες και τις χαρές τους. Επιδόθηκαν στην καλλιέργεια των χωραφιών, έγιναν άξιοι εργάτες και έμποροι, διέπρεψαν στα γράμματα, στις τέχνες, στις επιστήμες. Συνέβαλαν στην άνθιση αξιόλογου πολιτισμού, διατήρησαν ανεξίτηλες τις μνήμες τους και ίδρυσαν συλλόγους που έγιναν θεματοφύλακες της πολιτιστικής τους παράδοσης και ταυτότητας.
Τα αιματηρά γεγονότα του 1922 έχουν πλέον μπει στο χρονοντούλαπο της ιστορίας. Σήμερα, έναν αιώνα μετά, το φως του πολιτισμού των περιοχών της Μικράς Ασίας παραμένει άσβεστο. Μέσα από τις αφηγήσεις και τις εξιστορήσεις των παλαιότερων οι νεότερες γενιές γνώρισαν, «ταξίδεψαν», και αγάπησαν τις αλησμόνητες πατρίδες. Οι επόμενες γενιές Μικρασιατών και Ποντίων έχουν χρέος να διαφυλάξουν την παρακαταθήκη των παραδόσεων και πολιτισμού των προγόνων τους. Οι αξίες αυτές δεν πρέπει να χαθούν, αλλά να παραμείνουν διαχρονικές.
Αφιερωμένο σε όλους τους Μικρασιάτες που έχασαν δικούς τους ανθρώπους, τα εδάφη, τα σπίτια και τις περιουσίες τους και ξεκίνησαν με ελπίδα μια νέα ζωή στην Ελλάδα, αλλά και σε εκείνους που άφησαν την τελευταία τους πνοή στα ιερά χώματα.